Hulp bij bankzaken - risico op misbruik

Mo moest afgelopen jaren regelmatig langere tijd voor behandeling naar het ziekenhuis en heeft op een gegeven moment zijn bankpas en inlog aan zijn broer gegeven voor als er financieel iets geregeld moest worden.

Z'n broer heeft zijn bankpas gehouden op Mo's verzoek. Als zelfbescherming, om te voorkomen dat hij toch weer meer zou uitgeven dan mogelijk. Mo kreeg elke maand een heel klein beetje boodschappengeld van zijn broer. Verder hoefde zijn broer eigenlijk niets te doen, want alle belangrijke betalingen (huur, energie, water en zorgverzekering) worden automatisch afgeschreven. Mo had wel met zijn broer afgesproken dat hij maandelijks zou controleren of die bedragen ook echt werden afgeschreven.

Op zich heeft Mo dit goed geregeld. Hij beschermt zichzelf tegen het doen van uitgaven die hij zich niet kan veroorloven en hij heeft afspraken gemaakt over controle op belangrijke betalingen. Toch is het ook heel kwetsbaar.
Je hoort heel vaak verhalen van mensen die op deze manier bedrogen worden. Soms ontstaat dat te goeder trouw en sluipt misbruik erin. Iemand die elke week de boodschappen doet voor iemand anders en daarom de pinpas heeft, rekent ook een keer de benzine af met die pinpas. Hij verbruikt per slot van rekening ook benzine voor die boodschappen. Het gebeurt steeds vaker, ook voor ritjes die niets met de boodschappen te maken hebben. Die paar boodschappen die hij voor zichzelf haalt, rekent hij ook af met de pinpas van de ander, want het is zo'n gedoe anders en het is echt maar heel weinig. Maar van lieverlee wordt het meer.
Soms is er helaas wel kwade opzet in het spel. Mensen die anderen hun bankzaken laten regelen, doen dat met een reden. Ze kunnen het zelf niet zo goed. Ze hebben het dus ook niet zo snel door als er iets mis is (zeker niet als ze zelf niet meer in kunnen loggen, dan kúnnen ze het niet eens zien.) Er zijn helaas mensen die daar misbruik van maken.

Gelukkig is dit bij Mo niet gebeurd. Maar onhandig was het wel dat hij zelf niet meer kon inloggen. We konden bijvoorbeeld niet zo makkelijk achterhalen wat zijn vaste lasten waren.

Failliet

"Minder mensen failliet" hoor ik van het NOS-journaal. Ik realiseer me dat ik niet precies weet wat een faillissement inhoudt. Iets met dat je helemaal geen geld meer hebt, dat weet ik wel. Maar wat zijn de gevolgen? Is het misschien een optie, een keuze als je in de schulden zit? Iets waar naast nadelen, misschien ook voordelen aan zitten?

Ik heb het volgende van wikipedia begrepen. Ik heb daarbij vooral gekeken naar faillissement van personen, niet van bedrijven:
De rechter kan iemand failliet verklaren als hij ten minste twee schuldeisers heeft en is opgehouden met betalen. Er wordt dan beslag gelegd op zijn hele vermogen en inkomsten. Dat vermogen wordt omgezet in geld (dat betekent dat alle eigendommen worden verkocht m.u.v. 'eerste levensbehoeften' ). Daarvan worden eerst alle kosten van het faillissement betaald. Als er dan nog iets overblijft, wordt dat verdeeld onder de schuldeisers.

Meestal is er niet genoeg geld om alle schulden te betalen. Na afloop van een faillissement staan de meeste schulden dan vaak ook nog open en deze kunnen nog opgeëist worden. Heel soms wordt er een akkoord gesloten en worden de schulden (deels) kwijtgescholden.

Mijn conclusie is dat het (als het om personen gaat) vooral een procedure is die geld kost en weinig oplevert: schuldeisers krijgen hun geld niet en schuldenaren raken hun schuld niet kwijt, de ellende blijft voortduren.

Waarom er dan toch nog faillissementen van personen worden aangevraagd weet ik niet.
Misschien omdat er hoop is op een akkoord (als de meerderheid van de schuldeisers akkoord gaat en die meerderheid heeft samen ook meer dan de helft van de schuld te vorderen, dan kunnen anderen gedwongen worden akkoord te gaan, maar dat geldt dan weer niet voor bv. de Belastingdienst).
Misschien omdat een schuldeiser denkt dat er ergens nog waardevolle bezittingen zijn of omdat een schuldeiser vindt dat andere schuldeisers bevooroordeeld worden.

Hoe dan ook: een faillissement lijkt mij in de meeste gevallen duidelijk iets om te vermijden.
Gelukkig dus dat er minder mensen failliet zijn gegaan in 2016 dan in de jaren ervoor.

Voor de zekerheid: bovenstaande is niet volledig, maar het voor mij interessante deel. Als je precies wil weten hoe het zit, moet je vooral even verder zoeken.

Verhuisd? Opnieuw beginnen!

Opnieuw beginnen. Dat is wat mensen met schulden willen. Opnieuw beginnen met een schone lei. Een leven waarin de soberheid zoden aan de dijk zet zodat ze elke maand een beetje overhouden om te sparen voor een buffer om bijvoorbeeld de wasmachine te kunnen vervangen als dat nodig is. Veel mensen met schulden leven hier en nu hartstikke sober, maar alles wat ze overhouden gaat in de bodemloze put van schulden die oplopen door rente- en incassokosten.

Opnieuw beginnen klinkt dan heel mooi. Maar niet als het gaat om in het traject van schuldhulpverlening te komen. Schuldhulpverlening is in Nederland lokaal geregeld, de gemeente is verantwoordelijk. Peter is noodgedwongen verhuisd uit de Grote Stad waar hij ingeschreven stond. En nu moet hij weer helemaal opnieuw beginnen. Dus opnieuw aanmelden, wachten, intake-gesprek, wachten, gegevens aanleveren en wachten. Opnieuw gaat in dit deel van het traject veel tijd van een ambtenaar en Peter zitten.

Toch een rijbewijs

Omdat je niet eeuwig in de vrachtwagen van je baas kunt slapen, en vooral omdat hij snel een adres nodig heeft voor zijn rijbewijs, klopt Peter aan bij zijn moeder. Ze staat niet te springen. Ze zit niet te wachten op de deurwaarders die hij in zijn kielzog meeneemt en die voortaan bij haar aan gaan bellen. Ze weet niet wat het betekent voor haar toeslagen, lokale belastingen en dat soort dingen. Maar het is haar zoon en ze houdt van hem. Natuurlijk mag hij bij haar wonen. Tijdelijk, daar zijn ze het allebei over eens.

Peter gaat met het adres van zijn moeder dat nu ook weer zijn adres is naar het gemeentehuis om zijn rijbewijs te laten verlengen. Het is inmiddels echt bijna verlopen. Hij legt uit hoe het komt. Dat ze hem in de Stad waar hij hiervoor woonde geen nieuw rijbewijs konden geven omdat hij toen geen adres had. Verbaasd kijkt de ambtenaar hem aan. "O, dat kan best. Het is alleen wat meer werk."
Verrast kijkt Peter haar aan. Later vertelt hij me dat hij zich rood voelde aanlopen, dat zijn bloed ging koken, dat hij dacht "Dan had ik dus meer tijd gehad om in de Stad goedkope woonruimte te zoeken. Waarom sturen ze me toch steeds naar het kastje van de muur?" Maar het doet er niet meer toe, en deze mevrouw kan er al helemaal niets aan doen. Hij realiseert het zich op tijd, haalt diep adem en lacht ("dat zal wel als een boer met kiespijn geweest zijn" zegt hij er zelf over) schouderophalend naar haar. Ze handelen de formaliteiten af en een week later kan Peter zijn broodnodige rijbewijs ophalen.

Schulden te koop; Lost in transaction

We proberen een overzicht te krijgen van Mo's schulden, een van de eerste stappen naar een oplossing. Veel van zijn schulden zijn door de schuldeisers ondergebracht bij incassobureaus. Daar moeten we dus de laatste stand van zaken vandaan halen. Dat valt niet altijd mee.

Inloggen
Soms zijn er wat hobbels die we met een kleine inspanning kunnen nemen. Zo zijn er incassobureaus die de mogelijkheid bieden om online in te zien wat de stand van zaken van je schuld is. Wat is het openstaande bedrag, hoe is dat opgebouwd en wie is de oorspronkelijke schuldeiser. Handig want dan heb je altijd de laatste stand van zaken. Maar dan moet je wel in kunnen loggen, en dus inloggegevens hebben. Mo heeft niet meer alle brieven. Hij belt een van de incassobureaus. "Ik ben bezig met de voorbereiding van een schuldsaneringstraject en wil graag de hoogte van mijn schuld bij u weten. Heeft u voor mij mijn inlog en wachtwoord?" Na controle van wat gegevens (naam, geboortedatum) sturen ze Mo nieuwe inloggegevens. Naar zijn nieuwe e-mailadres, want het oude is geblokkeerd.

Betalingsregeling
Soms gaat het wat lastiger. Men wil gegevens alleen geven als er een betalingsregeling afgesproken wordt. Dat kan op het moment echt niet, want het beslag dat op zijn uitkering ligt, is al hoger dan wettelijk toegestaan en er blijft te weinig over om van te leven. Ik snap dat het het werk is van incassobureaus om de rekening betaald te krijgen. Maar van een kale kip kun je niet plukken. Volgens mij kunnen ze beter meewerken want zodra Mo in de schuldsanering zit wordt het geld dat er is eerlijker verdeeld over alle schuldeisers.

Een kringetje
Of die ene keer dat Mo incassobureau Credios belt en te horen krijgt dat zijn schuld verkocht is aan incassobureau Janssen en Janssen. Verkocht? Mo kijkt mij vragend aan. Ja, dat kan. Ik weet er het fijne niet van, maar het kan. We bellen Janssen en Janssen (ik moet steeds denken aan die figuren van Kuifje, helaas is dit geen stripverhaal maar werkelijkheid). De mevrouw van Janssen en Janssen geeft aan dat ze het dossier hebben teruggegeven aan Credios, ze noemt er zelfs een datum bij. Ik luister mee en onze wenkbrauwen gaan gelijktijdig omhoog. "Vraag om bevestiging per brief of mail," fluister ik Mo toe. Hij vraagt er beleefd om, maar dat kan de mevrouw niet voor hem doen. Wat nu? Niet opgeven. Mo belt met deze informatie naar Credios. Credios blijft erbij dat ze geen openstaande dossiers hebben van Mo. Ook zij kunnen geen bevestiging sturen.
Wat nu? Het schuldenoverzicht moet compleet zijn. Mocht er tijdens het schuldsaneringstraject een 'vergeten schuldeiser' opduiken, kan het zomaar zijn dat het traject gestopt wordt en alles weer opnieuw begint. Mo weet zeker dat hij de schuld niet afbetaald heeft. We besluiten beide bureaus een mail te sturen met alle informatie die we hebben en om bevestiging te vragen. Van Janssen en Janssen horen we niets. Van Credios krijgen we een mail terug met overzicht van de dossiers die zij gehad hebben van Mo en waar die nu 'liggen'. We maken een opmerking in het schuldenoverzicht dat we aan het maken zijn en doen de e-mailwisseling als bijlage erbij (ook de mail waar we geen reactie op gekregen hebben). Het blijft voorlopig een mysterie, maar we kunnen verder met het overzicht.